HULUSİ ŞENTÜRK, ÇIRA YAYINLARI, 2011
Cumhuriyetin ilk donemi Islami-siyasi hareketlerde onemli bir kirilma surecinin yasanmasina yol acmistir. Cumhuriyetin radikal reformlari , halifeligin kaldirilmasi, tekke ve zaviyelerin kapatilmasi, hatta bir donem Kuran egitiminin bile yasaklanmasi, ezanin Arapca asli yerine Turkce tercumesinin okunmasi ve benzeri bir cok degisikligin yani sira Laiklik ilkesinin devletin anayasal duzeninin temel ilkelerinden biri haline gelmesi Islamcilarda onemli travmalara yol acmistir. 115
Hizla gerceklestirilen reform hareketleri karsisinda ulkenin dort bir yaninda baslayan tepki hareketleri karsisinda Ankara ve Istanbul Istiklal Mahmekemeleri yildirim hiziyla oradan oraya kosup tepkileri sindirmeye calismitir. Cumhuriyet reformlarina karsi cikislarin cok sert tedbirlerle, idamlarla, surgunlerle bastirilmasi ile Islamcilik, Cumhuriyetin ilk donemlerinde adeta yer altina inmis, illegal calisma yontemelrine basvurmustur.Dogu ve Guneydoguda asiret gerceginin sagladigi koruma kalkanlari arasinda yasa disi olarak medrese egitimleri surdurulurken Bati bolgelerinde bu imkan bulunamamistir. 116
Cumhuriyetin ilk donemlerinde Il=slamcilarin ozellikle bati bolgelerinde milliyetcilik-muhafazakarlik kisvesi altinda varligini surdurmeye calistigi gozlemlenmektedir. Oyleki 1960lara gelinceye kadar milliyetcilik ve Islamcilik icice gecmis ayni hareket gorunumu vermektedir.Bir cok ismin veya hareketin ayni anda milliyetci,muhafazakar ve Islamci olarak tanimlanmasi mumkundur. Bu donemde islamcilar,muhafazakarligi zor sartlarin getirdigi bir mecburiyet olarak gormuslerdir.116
Sapka Inkilabi bu gunku nesle anlasilmaz gelebilecek bir sureci baslatmistir.Ozetle sapka giymek istemedigi icin yuruyus yapan ve bu yuruyuslerinde hic bir sekilde silah kullanmayan,kimseye saldirmayan, sadece tepkisini dile getiren yuzlerce insan idam edilmistir...bunun aslinda Islami muhalefeti dize getirme amacina uydurulmus bir gerekce oldugunu gormek mumkundur. Sapka Inkilabina karsi hareketler o kadar sert bastirilmistir ki, Mete Tuncay " artik sorun fes ya da sapka giymek degil, onlardan birinin giyilecegi kafayi yerinde tutabilmektir" demektedir. 135
Cumhuriyetin ilk donemlerinde tepeden inmeci modernlesme ve Baticilik devrimlerinin yerlesmesi icin cok sert tedbirler alinmis ve Islamcilar adeta ezilmistir. Bu donemde Islamcilar tarihte gorulmedik bir durumla karsilasmisalr , derin travmalar yasamislardir. "Oz Yurdunda..." 146
Bu donemde ISLAMCILAR DEGISIK POLITIKALAR IZLEMISLERDIR. bIR KISMI YURTDISINA KACMISTIR. bIR KISMI GIZLI OLARAK FAALIYETLERINI SURDURMUSSTUR.bIR KISMI SIYASI HAYATTAN CEKILEREK SAHSI HAYATINDA iSLAM'I YASAMAYA CALISMISTIR. 147
Ozellikle tek parti doneminde ve 1950-60 doneminde rejimin en fazla tedirgin oldugu ve uzerinde siddetli baskilar kurdugu bir cemiyet Nurculuktur. 152
Bediuzzaman Osmanli doneminde aktif olarak siyasetle ugrasmis ve Ittihad-i Muhammediye Firkasi faaliyetlerine katilmistir. Milli Mucadeledene sonra ise uzlete cekilmis ve siyasete uzak durmustur.Buna karsilik Demokrat Parti kuruldugunda ise bu partiyi desteklemistir.162
Yeni rejim Batililasma adina hizla Islami muesseseleri lagv ederken diger yandan da her turlu muhalefet hareketine karsi cok sert tedbirler almistir. Islami kanattan yukselen muhalefet sesleri Seyh said isyani ,Sapka inkilabina karsi gosterile bahane edilerek kurulan dar agaclari , kurek cezalari ile sindirilmistir. 168
Osmanlinini son dneminde ve Cumhuriyetin ilk doneminde genelde Islami kimlikli siyaset iki ayri alanda yurutulmekte idi. Birincisi Istanbul merkezli olan aydinlarin ve burokratik kadrolarda yer alan Ilmiye sinifinin Islami siyaset anlayisi; digeri ise daha cok Dogu ve Guneydogu Anadolu'daki asiret sistemi icerisinde yer alan ve medrese-tarikat butunlesmesinden guc kazanan gelenekci Islami kimliktir. 168
Ilk donemde basinin cok ciddi baski altinda tutulmasi sebebiyle Islami kimlikli nesriyat yok denecek kadar azdir. Var olan kimi nesriyatlar ise daha cok rejimin ozledigi reformist din poltikalarinin destekcisi durumundadir.Bu nesriyat ( Yeni Adam dergisinde oldugu gibi) Islami kimlikten ziyade muhafazakar kimlik ozellikleri tasimaktadir. Bu donemde dini eserler nokasinda Hz.Muhammed e dair eserlerin basimi ve dagitimi bile yasaklanmistir. Orengin, Sebilurresad tarafindan basilanPeygamber'e ait bir eser Dahiliye Vekaleti tarafindan toplatilmistir. 169
Bu donemde Islami kimlikli muhalefet rejime karsi daha cok milliyetci soylemlere sarilma geregi duymustur. Ornegin Akifin Istiklal Marsi Islami ve milli kavramlarinin cok yogun kullanildiginin tipik orneklerindendir. 171
Ilk donemlerde Islami kimlige yoneltilen asiri baskilar sebebiyle milli kavrami etrafinda yeni bir muhalefet soylemi gelistirildi. Necip Fazil: " Iste bizim milliyetciligimiz; Islam'a bagli Turk ruhunun, bu mutlak kadro icinde Turk duygu dusunce hususiyetleinin milliyetciligi" 172
Cumhuroueyt donemininin en onemli Islami muhalefet hareketini olusturan Nursi: " Turk Milleti,anasir-i Islamiye icinde en kesretli oldugu halde; dunyanin her tarafinda olan Turkler ise, Musluman'dir.Muslumaniktan cikan veya musluman Turkler, Turklukten dahi cikmislardir,Macarlar gibi. " 173
1945-60 doneminde Islami nesriyatta bir patlama yasanmis, ozellikle de dergi yayinciliginda onemli gelismeler gorulmustur.
Menderes'in " millete mal olmus ve olmamis devrimler" " din ve vicdan hurriyetinin icaplarina riayet edecegiz", " Turkiye musluman bir devlettir ve musluman kalacaktir" benzeri ifadeleri Islami eksimde heyecanla karsilanir. 201
Buyuk Dogu hareketi Turkiye'de Islami hareket uzerinde onemli etkide bulunmustur. Ozellikle NFK'in aksiyoner mucadele anlayisi, guclu kalemi ve polemikci uslubu, Islami milliyetci kanatta heyecanla takip edilirken, iktidar tarafindan da surekli takip altinda tutulmustur. 232
Topcu bir fikir adami oldugu kadar ayni zamanda bir eylem adamidir da. Bu sebeple bir cok dernegin kuruculugunda, yonetiminde bulunmustur. Ancak onun eylemciligi anarsizm uzerine degil,nzam uzerinedir. Topcu ve Hareket dergisi genis kitleleri etkilememis olmakla birlikte ulkemizdeki entelektuel dunyada etki yapmistir. Topcu'nun Islami soylemlere sahip olmasi ve milliyetci gorusunu Islami renklerle bezemesinde Aziz Bekkine'nin etkisi buyuktur. NFK icin Abdulhakim Arvasi ne ise Topcu icin Abdulaziz Bekkine de odur. 240
1945 sonrasi donemde ulkede hizla yayilan komunism karsiti yapilanmalar ve politikalar Islami kesimce de benimsenmis ve komunisme karsi Islami kesim ile milliyetci kesim arasinda guclu bir isbirligi tesis edilmistir. 45-60 donemi Islami hareketi buyuk oranda Isalami ilimlerde vukufiyet sahibi alimler tarafindan degil daha cok aydinlar tarafindan yurutulmustur. 312
1960 darbesinin ardindan kurulanAdalet Partisi,kapatilan ve lideri idam edilen DP'nin devami niteligindedir.Islami gruplar DP ile olan iliskilerini AP ile surdurduler.AP dindar kesimin oylarini alabilmeye de cok onem vermistir. 320
Aydinlarocagi ve Turk-Islam Sentezi:
Turk siyasetinde sag cephesinin nicelikolarak degil ama nitelik olarak etkili teskilatlarindan olan Aydinlar Ocagi daha cok milliyetci kesimin bir olusumu olarak nitelendirilse de gerek bazi kuruculari ve gerekse Turk-Islam senetzi savunuculugu ile Islami kesim uzerinde de etkisi olmus bir yapidir.Bu bakimdan Aydinlar Ocagi'nin muhafazakar olarak degerlendirilmesi daha dogru olacaktir. 378
Aydinlar Ocagi'nin Turk Siyasi hayatina kattigi bir siyasal tez olan Turk-Islam Sentezi aslinda uzun zamandir degisik kisilerce gundeme getirilen ama ismi konulmayan bir yakalsim ifade etmektedir. Her ne kadar Ibrahim Kafesoglu'nun Turk Islam Sentezi kitabi ile yazili olarak bu isim gundeme gelmis ise de aslinda Peyami Safa tarafindan daha once icerik olarak ortaya konulan fikirler bu tezin ilk olusum girisimleridir. Daha sonra bu Turk Islam ulkusune donusmustur,. 381
Mucadelecilerin Temel Ilkeleri:
1964 yilinda Aykut Edebali hareketin temel hedefi olarak su oneride bulunmustur: " Turkiye'nin ve muslumanlarin problemleri, devletin yanlis sistematize edilmesinden kaynaklaniyor.O halde calisma hedefimiz insanlari teskilatlandirmak, ulkeyi ve devleti yonetecek hale getirmektir." Bu hedef kapsaminda temel ilkeler sunlardir:
1- anti siyonist olmak
2-anti komunist olmak
3- anti-kapitalist olmak
4-milli degerlere bagli olmak
5-ordu-millet butunlugu
vatanin bolunmezligi
No comments:
Post a Comment